Το τσάι του βουνού είναι το ρόφημα που προέρχεται από τα φυτά του γένους Σιδερίτης (Sideritis spp.). Η ονομασία Σιδερίτης λέγεται ότι προέρχεται από την ελληνική λέξη «σίδηρος», λόγω της επουλωτικής δράσης του φυτού στις πληγές που προκαλούνταν στις μάχες κατά την αρχαιότητα από σιδερένια όπλα. Άλλοι, ισχυρίζονται ότι ονομάστηκε έτσι λόγω του ότι αποτελεί φυσική πηγή σιδήρου. Στην Ελλάδα, φύονται 17 περίπου είδη του γένους Σιδερίτης σε υψόμετρο πάνω από 1000 μέτρα. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι πολλά από αυτά τα είδη είναι ενδημικά, δηλαδή φυτρώνουν και αναπτύσσονται μόνο στη χώρα μας.

Αν ανατρέξει κανείς στη βιβλιογραφία θα βρει πολυάριθμες μελέτες που αναφέρονται στις ευεργετικές ιδιότητες των συστατικών των ειδών του γένους Σιδερίτης και μάλιστα πολλές από αυτές πραγματοποιήθηκαν με ενδημικά είδη της χώρας μας!

Είναι αναγκαίο εξαρχής να τονίσουμε ότι το τσάι του βουνού ως ρόφημα, δεν μπορεί να αποτελέσει θεραπεία ή να αντικαταστήσει θεραπευτική αγωγή που χορηγείται από ειδικούς γιατρούς. Μπορεί όμως να αποτελέσει παράγοντας πρόληψης πολλών ασθενειών και σύμμαχος του ανθρώπου στη διατήρηση της καλής υγείας.

Που οφείλονται οι ευεργετικές ιδιότητες των φυτών του γένους Σιδερίτης - Τσάι του Βουνού;

Οφείλονται στα συστατικά τους τα οποία παρουσιάζουν τις παρακάτω δράσεις:

• Αντιοξειδωτική δράση

• Αντιμικροβιακή δράση

• Αντιφλεγμονώδη δράση

Αντιοξειδωτική δράση

Για να αντιληφθεί ο καταναλωτής την αντιοξειδωτική δράση των συστατικών των ειδών του γένους Σιδερίτης, θα περιγράψουμε με απλά λόγια τί είναι η οξείδωση. Οξείδωση είναι μία διεργασία που πραγματοποιείται στον οργανισμό μας, προκαλώντας καταστροφή των κυττάρων. Το μέγεθος της αρνητικής επίδρασης της συγκεκριμένης διεργασίας στον ανθρώπινο οργανισμό, μπορεί να το αντιληφθεί ο αναγνώστης με τη βοήθεια του παρακάτω πίνακα:

Σύμφωνα με τα παραπάνω γίνεται κατανοητή η σπουδαιότητα των αντιοξειδωτικών συστατικών, των συστατικών δηλαδή που παρεμποδίζουν τη διεργασία της οξείδωσης και της καταστροφής των κυττάρων. Τα φυτά των ειδών του γένους Σιδερίτης είναι πλούσια σε φλαβονοειδή και αιθέρια έλαια, ουσίες δηλαδή με ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Φαίνεται ότι το τσάι του βουνού παρέχει στον ανθρώπινο οργανισμό σημαντική ποσότητα αντιοξειδωτικών συστατικών τα οποία ενισχύουν τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος για την αντιμετώπιση διαφόρων ασθενειών. Η συχνή κατανάλωση τσαγιού του βουνού, δύναται να αποτελέσει παράγοντας πρόληψης πολλών ασθενειών που μαστίζουν την ανθρωπότητα στις μέρες μας.

Αντιμικροβιακή δράση

Τα συστατικά των ειδών του γένους Σιδερίτης φαίνεται να εκδηλώνουν ισχυρή αντιμικροβιακή δράση (δράση ενάντια στην ανάπτυξη διαφόρων βακτηρίων, ιών, μυκήτων). Αυτό καταδεικνύει σημαντικός αριθμός μελετών. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι τα τελευταία χρόνια έχει μελετηθεί από τους επιστήμονες, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα, η αντιμικροβιακή δράση ενδημικών ειδών του γένους Σιδερίτης της χώρας μας (π.χ. ο Sideritis syriaca που φυτρώνει στα ψηλά βουνά της Κρήτης), σε παθογόνους μικροοργανισμούς όπως είναι ο Staphylococcus aureus και η Escherichia coli!

Αντιφλεγμονώδης δράση

Με τον όρο φλεγμονή, με απλά λόγια, εννοούμε την αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού, προκειμένου να προστατευτεί ύστερα από την επίδραση βλαπτικών παραγόντων όπως είναι το κάπνισμα, μόλυνση από μικρόβια κτλ. Η αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος μπορεί να ερμηνευτεί ως κοκκίνισμα, πόνος, πυρετός, πρήξιμο κτλ.

Σύμφωνα με τα παραπάνω διαπιστώνουμε ότι τα συστατικά των ειδών του γένους Σιδερίτης, λόγω της αντιφλεγμονώδους δράσης τους, δύναται να συμβάλλουν στην πρόληψη ή στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της φλεγμονής και στην αποκατάσταση της υγείας του ανθρώπινου οργανισμού ύστερα από την προσβολή του από κάποιο "ξένο εισβολέα".

Κλείνοντας, δε θα μπορούσε να παραληφθεί να αναφερθεί η δράση των συστατικών των ειδών του γένους Σιδερίτης ενάντια σε μία από τις σπουδαιότερες ασθένειες της εποχής, της νόσου Alzheimer. Σε πανεπιστήμιο της Γερμανίας πραγματοποιήθηκε μελέτη σύμφωνα με την οποία το ελληνικό τσάι του βουνού και συγκεκριμένα το είδος Sideritis scardica (φυτώνει στα βραχώδη εδάφη του Ολύμπου, Πηλίου και Κισσάβου), επιλέχθηκε ανάμεσα από 150 βότανα από όλο τον κόσμο για να εξεταστεί η δράση του ενάντια στη νόσο του Alzheimer. Σύμφωνα με τη μελέτη, το είδος Sideritis scardica φαίνεται ότι θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο για την καταπολέμηση της νόσου Alzheimer και άλλων νοητικών ασθενειών όπως είναι η νόσος του Parkinson! Βέβαια, είναι απαραίτητο να πραγματοποιηθεί πλήθος μελετών ώστε να οδηγηθεί η επιστημονική κοινότητα σε οριστικές ανακοινώσεις και αποτελέσματα.

Όλα τα παραπάνω καθώς και περισσότερες πληροφορίες και λεπτομέρειες σε σχέση με το τσάι του βουνού θα βρείτε στο βιβλίο του Σπύρου Τσιάπου, Γεωπόνου επιστήμονα τροφίμων, με τίτλο "Το Τσάι του Βουνού Σιδερίτης και οι Ευεργετικές του Ιδιότητες" από τις εκδόσεις Μαλλιάρης Παιδεία.

Σπύρος Τσιάπος,

Γεωπόνος επιστήμονας τροφίμων Α.Π.Θ., MSc - Συγγραφέας